درمان شب ادراری کودکان در وهله‌ی اول مستلزم شناخت دقیق علل و علائم آن است. شب ادراری خروج غیر ارادی ادرار در طول خواب را شامل می‌شود. این پدیده بیشتر در کودکان کم سن بروز پیدا می‌کند؛ اغلب آن‌ها با رسیدن به سن چهار سالگی به سطحی از توانایی برای کنترل ادرار خود دست می‌یابند اما این زمان ممکن است در کودکان مختلف، متفاوت باشد. شب ادراری کودکان به علل گوناگون پزشکی و روانی رخ می‌دهد و والدین و  کودک را به دردسر می‌اندازد. کودکانی که شب ادراری دارند اغلب خجالت‌زده و منزوی می‌شوند. به همین دلیل لازم است والدین به فکر راهکارهای درمانی برای فرزند خود باشند. 

 منبع : درمان شب ادراری کودکان

انواع شب ادراری در کودکان

به طور کلی دو نوع شب ادراری در کودکان احتمال وقوع دارد. یکی شب ادراری اولیه که در آن کودک از همان سال‌‌های ابتدایی بی‌وقفه دچار این مشکل در خواب می‌شود و شب ادراری ثانویه زمانی است که کودک برای مدت مشخصی مثلا شش ماه شب ادراری ندارد و بعد از آن دوباره شب‌ها جای خود را خیس می‌کند.

علل بروز شب ادراری

ممکن است شب ادراری کودک ناشی از وجود بیماری پنهان در بدن او باشد که در این صورت باید به لحاظ پزشکی مورد بررسی قرار گیرد. یکی از علت‌های شب ادراری کودکان این است که کودک هنوز نمی‌‌تواند ادرار خود را در طول شب نگه دارد و یا وقتی مثانه پر است، نمی‌‌تواند برای رفتن به دستشویی بیدار شود. از دیگر علل این موضوع این است که کودک در طول روز ادرار خود را نگه می‌دارد و به دستشویی نمی‌رود و در طول شب جایش را خیس می‌کند.

در شب ادراری ثانویه علت می‌تواند وجود مشکلی پنهانی به لحاظ جسمی یا روانی باشد. کودکانی که دچار بی‌اختیاری ثانویه هستند اغلب نشانه‌های دیگری را نیز تجربه می‌کنند و گاها در طول روز نیز دچار بی‌اختیاری در کنترل ادرار می‌شوند. عفونت مجاری ادرار، دیابت، اختلالات ساختاری یا تشریحی، مشکلات عصبی و مشکلات روحی مانند محیط زندگی پر از استرس، درگیری و اختلاف والدین یا تغییراتی اساسی مانند نقل مکان، تولد فرزندی دیگر و شروع مدرسه از دیگر علل ابتلای کودک به شب ادراری ثانویه هستند. همچنین مطالعات نشان داده‌اند شب ادراری در کودکان پدیده‌ای ارثی بوده و کودکانی که به این مشکل دچار هستند اغلب والدین‌شان نیز در کودکی همین مشکل را داشته‌اند.

بیشتر بخوانید: کودکان استثنایی | آشنایی با انواع و علائم کودکان استثنایی

زمان مراجعه به پزشک برای درمان شب‌ ادراری

زمان مراجعه به پزشک جهت درمان به میزان تأثیرگذاری این مشکل بر کودک و والدین بستگی دارد. اگر کودک به جز بی‌اختیاری ادرار در طول شب علائم خاص دیگری از خود بروز نمی‌دهد، نیازی به مراجعه به پزشک وجود ندارد و این مشکل به مرور و با تکنیک‌های خانگی رفع می‌شود. سن پنج تا هفت سالگی زمانی مناسبی برای درمان شب ادراری است؛ در صورتی که کودک علائم خاصی ندارد مراجعه به پزشک اطفال کفایت می‌کند اما در صورتی که نشانه‌های جسمانی و رفتاری خاصی همراه با شب ادراری در او مشاهده کردید، باید به طور جدی‌تر پیگیر این مسئله باشید. در این زمینه می‌توانید از مشاوره کودک کمک بگیرید. برای کسب اطلاع در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید. 

آزمایش‌های لازم پیش از درمان شب ادراری

پزشک معالج برای بررسی علائم و عوامل مرتبط با شب ادراری کودک، در مورد موضوعات گوناگونی مانند بارداری مادر و نحوه‌ی تولد، رشد و تربیت (به‌ویژه درباره‌ی شیوه‌ی آموزش دفع ادرار و مدفوع) از شما سؤالاتی می‌پرسد. پزشک همچنین مواردی مانند خیس‌شدن لباس زیر، ماندن و دفع نشدن مدفوع در روده به شکل محسوس، کندگی پوست ناحیه‌ی تناسلی و واژن، رشد ضعیف و فشار خون بالا و به دنبال آن بیماری‌های کلیوی، ناهنجاری‌ها در قسمت پایینی ستون فقرات، جریان ضعیف یا چکه‌کردن ادرار، داروهای مصرفی کودک، سابقه‌ی خانوادگی شب ادراری و زندگی خانوادگی و تجربه‌ی استرس را مورد بررسی قرار می‌دهد.

برای شناسایی علت شب ادراری اولیه هیچ گونه آزمایشی وجود ندارد اما دلایل شب ادراری ثانویه اغلب به واسطه نمونه‌گیری ادرار و در ارزیابی‌های رادیولوژی مورد آزمایش و بررسی قرار می‌گیرد. از عکس‌برداری و سونوگرافی کلیه و مثانه برای تشخیص احتمال ابتلا به مشکلات جسمی در لگن و قسمت پایینی ستون فقرات استفاده می‌شود.

درمان‌ شب ادراری کودکان چگونه است؟

مشکل شب ادراری کودکان بیشتر از این که به لحاظ جسمانی ناراحت‌کننده باشد، به لحاظ روانی و اجتماعی و به خصوص برای خود کودک آزارنده است. کودکان مبتلا به شب ادراری اغلب شرم‌زده هستند و اضطراب دارند. والدین وظیفه دارند همراه و حمایت‌گر کودک باشند و به او اطمینان دهند که کنارش هستند و همه چیز درست می‌شود؛ از تنبیه و دعوا کردن کودک بپرهیزند.

درمان‌های زیادی مانند درمان‌های خانگی، پزشکی و در مواقعی جراحی برای شب ادراری ارائه شده‌است. در ابتدا باید شرایط روحی و پزشکی پنهان بررسی شود و در صورت وجود مشکلات اساسی مانند بیماری‌های جسمانی و یا اختلالات اضطرابی که منجر به بروز شب ادراری می‌شوند، مورد درمان قرار گیرند. پس از آن می‌توان برنامه‌ای برای بهبود شب ادراری کودک ترتیب داد. اغلب کودکان زیر پنج سال نیاز به درمان ندارند چرا که خود به خود این مشکل در آن‌ها برطرف می‌شود.

1. درمان خانگی شب ادراری

درمان خانگی شامل مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و نکاتی است که به کودک کمک می‌کنند مشکل خود را به کمک والدین بهبود بخشند. یکی از ابتدایی‌ترین نکات این است که کودک نباید بعد از غروب آفتاب مایعات زیادی بنوشد و بهتر است بعد از ساعت سه بعد از ظهر مصرف شکلات، مواد کافئین‌دار، نوشابه‌های گازدار و مرکبات را برای او منع کنید. به کودک بگویید برای جلوگیری از شب ادراری لازم است حتما قبل از خواب به دستشویی برود. به جای تمرکز بر خشک نگه داشتن رختخواب به کودک یاد بدهید بر بیدار شدن و رفتن به دستشویی در هنگام خواب تمرکز کند.

از دیگر تکنیک‌های موفقیت‌آمیز در این راه، استفاده از سیستم تشویق کودکان است. جدولی از روزهای هفته تهیه کنید و هر روزی را که کودک شب ادراری نداشت در آن برچسب بچسبانید. در آخر هفته برچسب‌ها را بشمارید و پاداش کوچکی برای کودک در نظر بگیرید. برای مثال غذای مورد علاقه‌اش را بپزید، هدیه‌ای کوچک برایش بخرید و یا اجازه دهید کمی بیشتر از همیشه با تبلتش بازی کند. این سیستم نتیجه‌بخش است به شرط آنکه تلاش مستمر داشته باشید و آن را حداقل 14 هفته ادامه دهید.

از نکات دیگر این است که مطمئن شوید کودک به سرویس بهداشتی دسترسی آسان و راحت دارد و هنگام شب چیزی مانع او نمی‌شود. یک چراغ را برای او در راه رسیدن به توالت روشن بگذارید.

2. درمان شب ادراری به لحاظ روانی

کودک را به خاطر بی‌اختیاری ادرار مقصر ندانید و او را به خاطر این کار تنبیه نکنید. او کنترل ادرار خود را ندارد و سرزنش کردن تنها اوضاع را بدتر می‌کند و به اعتماد به نفس کودک آسیب می‌زند. در فرآیند درمان شب ادراری کودک خود صبور و همراه او باشید، دائما به کودک اطمینان خاطر بدهید و هر بار که پیشرفتتی در او مشاهده کردید تشویقش کنید. هیچ کس از اعضای خانه نباید کودک را به واسطه‌ی این مشکل مسخره کند. در این مورد می‌توانید قانون وضع کنید.

مشکل کودک را پیش دیگر اعضای خانواده و یا اقوام مطرح نکنید. به کودک یادآور شوید که این مشکل اوست و خودش مسئول آن است و شما تمام تلاش خود را برای کمک کردن به او به کار می‌گیرید. اگر کسی را در اطراف خود می‌شناسید که چنین تجربه‌ای داشته و برطرف شده برای کودک تعریف کنید و بگویید که تنها نیست. لازم است کودک در فرآیند شست و شو و تمیزکاری مشارکت داشته‌باشد.

3. درمان پزشکی شب ادراری کودکان

درمان پزشکی زمانی ضرورت می‌یابد که مشکل جسمانی مانند عفونت کلیه‌ها علت وقوع شب ادراری باشد. شما با مشورت پزشک می‌توانید به نتیجه مطلوب برسید. دارو درمانی برای کودکانی که به هیچ کدام از روش‌های درمانی پاسخ نداده‌اند تجویز می‌شود. از جمله داروهایی که در این زمینه مورد تجویز قرار می‌گیرد شامل ایمی‌پرامین، دسموپرسین، استات دسموپرسین، اکسی‌بوتینین و هیوسیامین می‌شود.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول